Wspieranie rodzicielstwa i pierwszych lat życia
Zainwestowanie w zdrowy start życiowy wpływa na rozwój w dzieciństwie, w okresie dojrzewania i w wieku dorosłym. W okresie ciąży i w pierwszych latach życia dziecka rodzice, zwłaszcza ze środowisk zubożałych, lub cierpiący na zaburzenia psychiczne, mogą mieć więcej problemów ze zdrowiem psychicznym i istnieje większe prawdopodobieństwo, że nie zapewnią zdrowego startu życiowego swoim dzieciom, co z kolei może prowadzić do zwiększenia problemów ze zdrowiem psychicznym i zaburzeń u dzieci.
Problemy te utrzymują się w okresie dojrzewania i w wieku dorosłym, z konsekwencjami przekazywanymi z pokolenia na pokolenie. Używanie substancji uzależniających w czasie ciąży może być szkodliwe dla płodu i dla nowonarodzonego dziecka, podwajając ryzyko niskiej wagi urodzeniowej z wszystkimi tego konsekwencjami. Opóźnienie rozwoju mowy i wynikające z tego trudności w nauce w szkole podstawowej zmniejszają poczucie własnej skuteczności, prowadząc do słabych wyników w nauce i zwiększając ryzyko wystąpienia objawów psychiatrycznych w okresie dojrzewania, i późniejszych zaburzeń psychicznych.
Pozytywne rodzicielstwo proaktywne może podwyższyć samoocenę dzieci, zwiększyć ich kompetencje społeczne i szkolne, chronić je przed późniejszymi destrukcyjnymi zachowaniami i zaburzeniami związanymi z używaniem substancji psychoaktywnych.
Edukacja przedszkolna sprzyja poznawczemu, językowemu i społeczno-emocjonalnemu rozwojowi dzieci i prowadzi do korzyści społecznych i ekonomicznych na dłuższą metę (na przykład do wzrostu zatrudnienia, umiejętności czytania i pisania oraz odpowiedzialności społecznej, a także mniejszej liczby przypadków niepożądanej ciąży u nastolatek, przestępstw i zatrzymań, dając zyski ekonomiczne równe siedmiokrotnemu zwrotowi zainwestowanych środków).
Cele określające działania:
Zwiększyć wsparcie rodziców i ich umiejętności, zwłaszcza w rodzinach z grupy ryzyka.
Zmniejszyć spożycie alkoholu, narkotyków i tytoniu w czasie ciąży.
Zwiększyć dostępność przedszkoli dla dzieci z rodzin z grupy ryzyka.
6 filarów świadomego rodzicielstwa
Uważność
To prawdziwe bycie w kontakcie z drugim człowiekiem, zarówno duchem, jak i ciałem. To otwartość na dziecięce myśli i uczucia, a także głębokie ich poszanowanie. Uważność przejawia się obecnością i skupieniem w kontakcie. Warto pamiętać, że dzieci nie potrzebują swoich rodziców do dyspozycji przez 24 godzin na dobę, lecz jeśli już nawiązują kontakt, to ważne jest dla nich poczucie, że rodzic po prostu jest w danej chwili tylko dla nich – całym sobą. Uważny rodzic działa z określoną intencją, tzn., że decyduje o swoim zachowaniu, uwzględniając dobro emocjonalne swojego dziecka.
Potrzeba dzielenia się doświadczeniami i czerpania z doświadczeń innych
Aby wychować dziecko, potrzebna jest „cała wioska”. W refleksyjnym rodzicielstwie niezwykle cenne jest wsparcie innych dorosłych, którzy przeżywają podobne sytuacje wychowawcze i w podobny sposób patrzą na rodzicielstwo. Rodzicielstwo jest trochę jednokierunkowe. Rodzice zaspokajają dużo więcej potrzeb dziecka niż ono ich. I tak powinno być. Tylko potem ten rodzic potrzebuje gdzieś naładować swoje akumulatory. Poczuć się zauważony, wysłuchany, akceptowany. Do tego wszyscy potrzebujemy innych ludzi, trzeba sobie stworzyć społeczność, która będzie wspierać nasze rodzicielstwo.
Uczenie się przez całe życie
Dzieci ofiarowują dorosłym niezwykłą możliwość uczenia się każdego dnia i poznawania siebie w nowych sytuacjach. Są doskonałą motywacją do wprowadzania zmian i stawania się lepszą wersją siebie. Dzięki byciu rodzicem możemy wciąż uczyć się czegoś nowego oraz przyjmować nową perspektywę wobec naszych życiowych doświadczeń. Rodzicielstwo umożliwia nam również budowanie postawy otwartości u naszych dzieci poprzez wspieranie ich ciekawości świata. Interakcje z dziećmi niosą ze sobą wiele wyzwań, dzięki czemu są dla nas doskonałą okazją do rozwoju, a my sami możemy stwarzać również okazję do rozwoju naszym dzieciom.
Psychowzroczność
To wgląd w swój umysł i jednocześnie umiejętność zrozumienia umysłu drugiej osoby. Psychowzroczność pozwala skoncentrować się na własnych intencjach, wrażeniach zmysłowych, spostrzeżeniach, przekonaniach, myślach, uczuciach czy potrzebach. Pokazuje dorosłym i dzieciom, że mają wpływ na wprowadzanie zmian w ramach swojej strefy wpływu. Pozwala zrozumieć, co dzieje się w umyśle i skąd biorą się określone zachowania, a to pogłębia samoświadomość i uczy lepszego zrozumienia siebie. Psychowzroczność pozwala nam na świadome kierowanie własnym rozwojem w zgodzie z indywidualnym potencjałem.
Elastyczność reagowania
Stanowi podstawę dojrzałości emocjonalnej. Pozwala dopasować sposób reakcji do kontekstu i jest daleka od odruchowego reagowania. Dzieci cały czas dostarczają dorosłym nowych wyzwań, w trakcie których z jednej strony niezbędna jest elastyczność reagowania, z drugiej zaś – zachowanie równowagi. Rodzic, który potrafi opanować wybuch emocji i uwzględnić przy tym perspektywę dziecka, uczy je wyrażania swoich emocji w konstruktywny sposób.
Radość życia
Dzieci doskonale wyczuwają intencje dorosłych. I choć rodzice starają się bardzo zachować pozory wspólnej aktywności, dzieci intuicyjnie czują, czy dorośli są zaangażowani w kontakt, czy też błądzą myślami podczas zabaw gdzie indziej. Dzieci potrzebują uwagi na wyłączność, kiedy obcują z dorosłym. Zależy im na prawdziwym głębokim kontakcie, a nie na pozorach, dlatego z całych sił domagają się tego, czego potrzebują. Dzieci w swojej naturalności, spontaniczności i ciekawości świata, uczą dorosłych zatrzymania się na chwilę i cieszenia się każdą chwilą.
Działania, które powinny być podjęte z poziomu pomocy systemowej:
Zdefiniowanie i zidentyfikowanie grup wysokiego ryzyka w populacji, na przykład rodziców ze środowisk bezradnych społecznie i ekonomicznie, rodziców z zaburzeniami psychicznymi, lub samotne matki o niskich dochodach czy też niepełnoletnie;
Opracowanie zestawów materiałów szkoleniowych - opartych na dowodach naukowych interwencji w zakresie pełnienia ról rodzicielskich, aby wesprzeć wdrażanie ich przez wyszkolonych pracowników służby zdrowia i opieki społecznej;
Wdrażanie opartych na dowodach naukowych interwencji do stosowania w warunkach domowych w okresie przedporodowym, adresowanych do kobiet w ciąży i ich partnerów z grup wysokiego ryzyka - interwencje obejmowałyby edukację w zakresie zachowań zdrowotnych, umiejętności rodzicielskich, oraz interakcji matka-niemowlę;
Wdrażanie programów przesiewowych oraz interwencji krótkoterminowych prowadzonych dla kobiet w ciąży przez odpowiednio przeszkolonych pracowników opieki zdrowotnej, w celu ograniczenia lub zaprzestania używania alkoholu, narkotyków i papierosów;
Wdrażanie wczesnej diagnozy i leczenia depresji poporodowej w połączeniu z interwencjami dotyczącymi pełnienia ról rodzicielskich, aby pomóc matkom w depresji w nabywaniu umiejętności rodzicielskich;
Po urodzeniu pierwszego dziecka zapewnienie rodzicom edukacji w zakresie umiejętności rodzicielskich, która obejmuje relacje i interakcje między dzieckiem i rodzicem, a także element przedszkolnego przygotowania dziecka poprzez stymulowanie umiejętności czytania;
Współdziałanie ze służbami planowania rodziny we wdrażaniu programów zapobiegania przedwczesnej ciąży przez edukację i udostępnianie środków antykoncepcyjnych;
Współdziałanie z sektorem edukacji, aby zwiększyć dostępność edukacji przedszkolnej, zwłaszcza dla dzieci z rodzin wysokiego ryzyka;
Współdziałanie z sektorem finansów we wspieraniu takiej polityki fiskalnej, która wydźwignęłaby dzieci z biedy, na przykład poprzez kredyty podatkowe i zasiłki.
Źródła:
1. D. Siegel, M. Hartzell „Świadome rodzicielstwo. Wychowaj szczęśliwe dziecko, dzięki większej samoświadomości”,
2. A.Stein „Potrzebna cała wioska”
Wyświetlono: 431
