Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Hrubieszowie

Doszło do zakażenia. Wkrótce stan zapalny przeniósł się także na zdrowe (lewe) oko, co po dwóch latach spowodowało obuoczną ślepotę. Louis nauczył się alfabetu w domu, poznając dotykiem kształty liter zrobionych z wbitych w deskę gwoździ tapicerskich.

W wieku 10 lat Braille uzyskał stypendium w szkole dla niewidomych w Paryżu. Tam dzieci uczyły się czytać, odczytując pismo, które było wypukłe. Nie mogły jednak pisać, ponieważ litery były wytłaczane w specjalnej prasie.

Pismo Braille’a powstało w oparciu o system korespondencji używany przez francuską armię do przekazywania rozkazów bez słów w ciemności.

Braille dowiedział się o nim od wizytatora szkoły, do której uczęszczał. System wojskowy oparty był na 12 wypukłych punktach, braillowski na 6.

Drugą ważną różnicą było oparcie systemu braillowskiego o litery, podczas gdy system wojskowy oparty był na dźwiękach.

Później Braille dokonał rozszerzenia swojego alfabetu na zapis matematyczny i nutowy. Podstawą, z której wyprowadza się cały system Braille'a jest sześciopunkt nazywany znakiem tworzącym. System składa się ze znaków będących kombinacją sześciu wypukłych punktów ułożonych w dwóch kolumnach po trzy punkty w każdej. Lewa kolumna zawiera umownie oznaczone punkty: 1,2,3, zaś prawą stanowią punkty: 4,5,6

Wzajemna kombinacja i rozmieszczenie punktów daje możliwość sześćdziesięciu czterech znaków.

Międzynarodową bazę alfabetu stanowi pierwszych 25 znaków oraz znak oznaczający literę "w", a także znaki przestankowe i pomocnicze, które mimo pewnych różnic między odmianami systemu Braille'a w poszczególnych językach mają na ogół międzynarodowy charakter.

Częstym problemem początkujących użytkowników brajla jest wzrokowa percepcja wypukłych znaków brajlowskich. Dużą trudność sprawia przede wszystkim wzrokowe rozróżnianie bezbarwnych, wypukłych punktów w znaku brajlowskim.

O nauczaniu i uczeniu się pisma Braille'a warto wiedzieć

• Brajl nie jest pismem tylko dla niewidomych. Osoby widzące: rodzina i przyjaciele niewidomego mogą w stosunkowo krótkim czasie opanować zasady czytania i pisania pismem Louisa Braille'a. Dla osób widzących, które zazwyczaj korzystają z pamięci wzrokowej, pomocą w uczeniu się brajla jest użycie kontrastowego druku w postaci brajla czarnodrukowego. Ukazanie całego sześciopunktu z zaakcentowaniem punktów aktywnych wspomaga orientowanie się w sześciopunkcie oraz ułatwia identyfikację znaku brajlowskiego z odpowiadającą mu literą lub znakiem interpunkcyjnym. Wypukłe punkty w znaku brajlowskim zostały oznaczane jako duże czarne punkty Nieaktywne punkty w znaku, a więc te, które nie są wypukłe, zaznaczono mniejszymi, czarnymi kropkami.

• Nauczanie czytania i pisania liter brajlowskich, zwłaszcza u niewidomych dzieci, należy poprzedzić ćwiczeniami rozwijającymi: orientację w schemacie własnego ciała, orientację w małej i dużej przestrzeni oraz percepcję dotykową

• W Polsce dostępny jest program rozwijający percepcję dotykową składający się z: podręcznika dla nauczyciela (w czarnym druku) i podręcznika z lekcjami dla ucznia (w brajlu): Sally S. Mangold - Rozwojowy Program Percepcji Dotykowej i Rozpoznawania Liter Brajlowskich",

• Zasada wprowadzania znaków brajlowskich jest następująca: jako pierwsze wprowadzane są znaki zawierające punkty lewej i górnej części sześciopunktu i równocześnie te, które składają się z jednego, dwóch lub trzech punktów. Jeden z elementarzy dla dzieci niewidomych opracowany przez J. Kamińskę, B. Pierzchałę, B. Regułę "Mój elementarz" Kraków 1996, zgodnie z powyższą zasadą proponuje następującą kolejność wprowadzania liter brajlowskich:

• później litery: o, u, d, e, s, t, itd.

• Zasada stopniowania trudności. Wprowadzając dziecku pojęcie sześciopunktu, a więc zapoznając go z układem punktów w sześciopunkcie brajlowskim (pozycja, numery punktów), warto zacząć od powiększonego sześciopunktu. Doskonale nadają się do tego kostki brajlowskie lub wytłaczanki do jajek z sześcioma wgłębieniami oraz kule, np. z plasteliny.

• Należy zwrócić uwagę na różne umiejętności, których opanowanie pozwoli na biegłe i poprawne czytanie ze zrozumieniem, np.: poziom percepcji dotykowej, sposób pracy rąk i przesuwania palców, pozycja ciała podczas czytania itp.

• Dobierając narzędzia do nauki pisania pismem Braille'a należy kierować się indywidualnymi potrzebami i możliwościami początkującego użytkownika brajla. Stosunkowo łatwym narzędziem do nauki pisania brajlem jest maszyna brajlowska i od niej warto zaczynać nauczanie dzieci.

Źródło: Paplińska M. (2009). Nauka brajla w weekend. Podręcznik dla studentów kierunków pedagogicznych, nauczycieli, wykładowców pracujących z niewidomym uczniem i studentem. Akademia Pedagogiki Specjalnej, Warszawa,

Opracowała pedagog, logopeda Ewa Wasiak