,,FASD ma kolor czerwony” Kampania Społeczna KCPU
FASD( Fetal Alcohol Spectrum Disorder) to określenie Poalkoholowych Wrodzonych Zaburzeń Rozwojowych i wraz z FAS (Fetal Alcohol Syndrome) pełnoobjawowym Płodowym Zespołem Alkoholowym - będącym najcięższą formą wyżej wymienionego spectrum - stanowi wysoką ceną, którą płaci dziecko za to, że jego matka w okresie ciąży spożywała alkohol.
Jest wiele czynników, które mogą zaburzyć rozwój dziecka począwszy od okresu ciąży, poprzez narodziny, czy w okresie noworodkowym (do ukończenia czterech tygodni/1 go miesiąca życia). Narażenie dziecka na działanie alkoholu, narkotyków i innych substancji szkodliwych w życiu prenatalnym zazwyczaj zaburza jego rozwój i wywołuje poważne zmiany w rozwijającym się nienarodzonym człowieku, aż do śmierci płodu włącznie. Alkoholowy Zespół Płodowy FAS został opisany przez Jonesa Smitha w 1973 roku, a jego kryteria długo ewaluowały, by w rezultacie zostać określonymi jako zespół umysłowych i fizycznych zaburzeń, które mogą się przejawiać w upośledzeniu umysłowym, dysfunkcjach mózgu, anomaliach rozwojowych, w tym wadach serca, w zaburzeniach w uczeniu się, czy w zaburzeniach psychologicznych. FAS nazywany jest statyczną encefalopatią, co oznacza, że jest chorobą nieuleczalną, a zmiany, które dotknęły mózg nie ulegają zarówno wyleczeniu jak i pogłębieniu, nie mogą jednak zostać cofnięte. Alkohol powoduje wiele szkód, z których najczęściej spotykane są zaburzenia neurologiczne, albowiem na szkodliwe działanie alkoholu najbardziej narażony jest tworzący się układ nerwowy. Rozwój układu nerwowego zostaje zaburzony na trzy sposoby: część komórek nerwowych umiera, cześć przemieszcza się w niewłaściwe rejony, bądź tworzą się niewłaściwe połączenia. Z prowadzonych badań ( 1991 Journal of American Medical Assosiation) wynika, że na świat przychodzi więcej dzieci z FAS niż z Zespołem Downa. Grupą, która przewyższa odsetek urodzeń dzieci z FAS są noworodki z innymi zaburzeniami alkoholowymi zaliczanymi do Spectrum Płodowych Zaburzeń Alkoholowych –FASD opisującym zakres i rodzaj skutków, które mogą wystąpić u dziecka narażonego na alkohol w okresie prenatalnym. Pod terminem FASD mieści się: FAS - Fetal Alcohol Syndrome, niepełny FAS - partial FAS, ARDN - Neurorozwojowe Zaburzenia Zależne od Alkoholu, FAE- Objawy Alkoholowe u płodu.
Skutki spożywania alkoholu przez matkę w okresie ciąży mogą mieć konsekwencje na całe życie dziecka w postaci problemów fizycznych, psychicznych, behawioralnych, związanych z uczeniem się i nauką. Skutki mogą się różnić w zależności od przypadku. Czym objawia się FASD/ FASD?
Uszkodzeniami ośrodkowego układu nerwowego:
· zaburzenia percepcji słuchowej: gdy dziecko ma uszy, a nie słyszy;
· zaburzenia percepcji wzrokowej: gdy dziecko ma oczy, a nie widzi;
· podwrażliwość czuciowa: gdy dziecko nie czuje bólu, głodu, temperatury;
· nadwrażliwość czuciowa: gdy dziecko nie lubi być przytulane, głaskane;
· zaburzenia smaku: gdy dziecko jada dziwne rzeczy;
· zaburzenia węchu: gdy dziecko lubi wąchać dziwne rzeczy;
Nieprawidłowo rozwiniętą odruchowością przejawiającą się w opóźnieniu neurorozwojowym (NDD) określającym nagromadzenia odruchów pierwotnych ( więcej niż 3) po pierwszym roku życia oraz brak lub niedojrzałe odruchy posturalne powyżej wieku trzech i pół roku. Nieprawidłowe odruchy mogą być jedną z przyczyn specyficznych trudności w nauce i niedojrzałego zachowania t.j. m.in.: nadmierna reakcja na bodźce o niewielkim natężeniu, podatność na infekcje, alergie, uczucie ciągłego zmęczenia, zawroty głowy, choroba lokomocyjna, wady postawy, nieprawidłowa postawa w tracie chodzenia – małpi chód, problemy w zakresie integracji górnej i dolnej części ciała, nieumiejętność nieruchomego siedzenia, upośledzenie mowy i artykulacji, trudności w czytaniu, pisaniu, przepisywaniu, łapaniu piłki, czy jazdy samochodem.
Prenatalna ekspozycja na alkohol niszczy nie tylko mózg dziecka, ale także jego przewód pokarmowy. U dzieci z FAS/FASD zaburzenia metabolizmu najczęściej przejawiają się w tym, że dziecko nie może jeść tego co wszyscy: cukru, mleka czy konserwantów. Dzieci często cierpią na refluks żołądkowy, bóle żołądka biegunki, tłuste stolce, niedobór witamin. Procesy trawienne dodatkowo utrudniają problemy ze ssaniem, gryzieniem czy połykaniem. W związku z uszkodzeniem układu odpornościowego i zaburzonego rozwoju odruchowego dzieci z FAS/FASD są częściej narażone na alergie. i nietolerancje pokarmowe.
Zaburzeniami przywiązania – dziecko nie potrafi rozstać się z matką lub w ogóle za nią nie tęskni. Dzieci z zaburzeniami więzi zazwyczaj nie zważają na uczucia innych. Przejawiają trudności w dawaniu i przyjmowaniu uczuć, używają fizycznej i emocjonalnej przemocy wobec opiekunów, przyjaciół. Nieustannie podważają rodzicielskie zasady i autorytety. Wytwarzają wokół siebie sytuację stałego stresu i zamieszania.
Opóźnienień wzrostu rozumianym jako opóźnienie przyrostu wagi i długości ciała na przestrzeni życia.
Charakterystycznym fenotypem twarzy tzw. cechy dymorficzne: krótki szpary powiekowe, spłaszczona rynienka podnosowa, cienka górna warga. SAM WYGLĄD NIE OZNACZA FAS gdyż jego istotą nie są cechy morfologiczne które zmieniają się wraz z wiekiem tylko dysfunkcje ośrodkowego układu nerwowego. u większości osób z FASD nie widać zewnętrznych, fizycznych dysfunkcji, dlatego też FASD jest nazywany ,,niepełnosprawnością ukrytą”.
To tylko niektóre konsekwencje wynikające ze spożywania przez ciężarną alkoholu. Alkohol może zaszkodzić dziecku na każdym etapie ciąży. Już wtedy może wywołać poważne zmiany w rozwijającym się płodzie. Alkohol łatwo przenika przez łożysko, a ciało rozwijającego się płodu nie przetwarza alkoholu w taki sam sposób jak robi to dorosły. Alkohol jest czynnikiem, który może uniemożliwić dostanie się wystarczającej ilości pożywienia i tlenu potrzebnych do rozwoju wszystkich narządów, do będącego w łonie matki dziecka, co z kolei implikuje zmiany, a skutki tych zmian mogą mieć konsekwencje na całe jego życie. Dzieci nie wyrastają z FAS/FASD. Często na przestrzeni życia na zaburzenia pierwotne nakładają się zaburzenia wtórne i przekształcają się obok wcześniej wymienionych objawów dysfunkcji somatycznych m.in. w agresję, autoagresję, wybuchy złości, zachowania gniewne. Przyczyniają się do rozwoju osobowości antyspołecznej, zaburzeń lękowych, osobowości borderline, depresji. Średnia długość życia osób z FAS/ FASD to 34 lata. Do najczęstszych przyczyn zgonów osób z FAS/FASD należą przyczyny zewnętrzne( 44%) tj. urazy, wypadki, upadki tzw. ,,głupie śmierci”( np. suszenie włosów suszarką w wannie), wynikające z faktu dysfunkcyjności mózgu utrudniającej przewidywanie i zarządzanie własnym życiem. Kolejnymi przyczynami zgonów są wypadki wynikające z zaburzeń przewidywania, np. brak spójności między prędkością, a drogą do przebycia, samobójstwa , zatrucia alkoholowe/ narkotykowe.
Kobieta nie musi wypić dużo lub pić często aby to zaszkodziło jej dziecku. Nie ma określonej bezpiecznej dawki alkoholu, którą może spożyć kobieta w ciąży. Szczególnie niebezpieczne jest picie alkoholu w pierwszych dniach po zapłodnieniu, a wiec wtedy kiedy kobieta nie wie, że jest w ciąży. Największe uszkodzenia mózgu i układu nerwowego może spowodować alkohol spożywany w pierwszych tygodniach ciąży. alkohol wypity w trzecim trymestrze może znacząco spowolnić rozwój dziecka i wywołać przedwczesny poród. Dziecko urodzone przedwcześnie przez kontakt z alkoholem w ciele matki nigdy nie nadrobi braków spowodowanych wcześniactwem. Problemom dziecka można zapobiec nie pijąc alkoholu w ciąży.
Bibliografia:
Na podstawie szkolenia zorganizowane przez Stowarzyszenie Integracji Rodzin
,,Przystań ” w Chełmie: ,, Diagnoza, terapia oraz wsparcie dl dzieci z FASD i ich opiekunów” prowadzone przez dr M. Klecka
,,Rozpoznawanie spektrum płodowych zaburzeń alkoholowych”- zalecenia opracowane przez interdyscyplinarny zespół polskich ekspertów. MEDYCYNA PRAKTYCZNA- PEDIATRIA-. WYDANIE SPECJALNE 1/2020
Opracowała mgr Justyna Szeląg - psycholog
Wyświetlono: 685
